Vitamine K suppletie bij pasgeboren baby’s: prikken, druppel of helemaal niet
Na de geboorte van mijn kinderen werd geadviseerd om vitamine K te geven, vanaf dag 8 tot en met 12 weken. Ik kocht een potje druppels en heb het braaf iedere dag gegeven. Waarom? Meer uitleg dan ‘het is belangrijk voor de bloedstolling’ kreeg ik niet. Hier nam ik overigens genoegen mee. Een beetje naïef dat wel, maar ik had het volle vertrouwen in de zorgverleners om mij heen. En extra vitamine, dat kan toch geen kwaad?
Nu er berichten naar buiten komen dat de druppels worden vervangen voor een injectie, komen er een heleboel vraagtekens bij mij naar boven. Ik ben de vitamine K suppletie, na de geboorte, verder gaan bekijken en viel van de ene verbazing in de andere. Lees je mee?
Waarom vitamine K na de geboorte?
Al jaren krijgen baby’s vitamine K toegediend na de geboorte. Vaak krijgen ze een eerste orale toedienen direct na de geboorte, van de verloskundige of gynaecoloog. Baby’s die borstvoeding krijgen, krijgen daarna nog 3 maanden dagelijks druppels vitamine K van de ouders. Baby’s die flesvoeding krijgen, hoeven geen extra druppels. Aangezien de flesvoeding rijkelijk verrijkt is met vitamine K.
De keuze voor dit protocol is gemaakt naar aanleiding van een klein percentage kinderen dat jaarlijks ernstige bloedingen krijgt na de geboorte. Een van de oorzaken van deze bloedingen is een leveraandoening, waardoor de vetopname is verstoord. Vitamine K is een in vet oplosbaar vitamine. Deze aandoening zorgt daardoor dat deze baby’s minder vitamine K kunnen opnemen, ook als ze voldoende binnen krijgen.
Een bloeding ten gevolge van vitamine K tekort bij baby’s kan voorkomen in 3 fases:
Binnen 24 uur na de geboorte
Tussen de 1e en 7e dag na de geboorte
Vanaf dag 8 tot 6 maanden na de geboorte
Voor de toediening van vitamine K na de geboorte had 1 op de 5.000-10.000 baby’s een bloeding, nu is dit nog ongeveer 1 op 80.000-110.000. Dit houdt in dat suppletie met vitamine K van pasgeboren baby’s jaarlijks bij 8-16 op de 100.000 baby’s in Nederland een bloeding voorkomt.
Vaak komt de bloeding bij deze kinderen niet door een vitamine K tekort, maar door een andere aandoening als: chronische diarree, coeliakie, cystische fibrose, galgangatresie of leverfunctiestoornissen. Het toedienen van vitamine K heeft hier geen effect op.
Als aanvulling hierop kan gezegd worden dat baby’s geboren met een kunstverlossing meer kans op een bloeding hebben. Bij een kunstverlossing kun je denken aan een keizersnede of een vacuümpomp.
Lees meer over de vraagtekens bij het genoemde vitamine K tekort: Vitamine K de andere kant
Voldoende vitamine K zonder suppletie
Natuurlijk zijn er ook andere manieren om te zorgen dat je pasgeboren baby vitamine K binnen krijgt, ook als je kiest voor borstvoeding. Zo is het belangrijk om de navelstreng zo lang mogelijk uit te laten kloppen. Het bloed, met daarin vitamine K, in de navelstreng kan zo doorstromen naar je baby.
Vitamine K is natuurlijk ook onderdeel van de moedermelk. Vooral de eerste, vette druppels moedermelk na de geboorte, het colostrum, vol met vitamine K. Dit zou voldoende moeten zijn voor je baby. Als moeder kun je daarnaast zorgen dat je zelf veel vitamine K binnen krijgt door je voeding. Zo weet je zeker dat ook je moedermelk voldoende heeft. Dit doe je door het eten van vitamine K-rijke voeding als: groene bladgroente, fruit, melkproducten, vlees en granen.
Belangrijk is wel om je baby vaak aan te leggen en je borst goed leeg te laten drinken. Vitamine K is in vetoplosbaar. Hierdoor zit het vooral in de achtermelk, melk welke je kindje pas aan het einde van de voeding krijgt als de borst bijna leeg is.
Veranderde protocollen vitamine K bij pasgeboren baby’s
De verandering van werkwijze, van druppelen naar injectie, wordt beargumenteerd als: noodzakelijk aangezien in Nederland meer bloedingen voorkomen bij kinderen met een verstoorde vetopname, dan in andere landen, aldus het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
De beroepsverenigingen betrokken bij het protocol geven aan dat er geen onderscheid gemaakt gaat worden tussen baby’s die moedermelk krijgen en baby’s die kunstvoeding krijgen. Waarom is mij niet geheel duidelijk. Veel vrouwen starten wel met borstvoeding, maar na enkele weken is bijna de helft hier alweer mee gestopt. Kunstvoeding zit boordevol vitamine K. Natuurlijk is het wel makkelijk voor de zorgverleners om het standaard te doen. Je hoeft immers minder vragen te stellen en kunt routinematig handelen.
Wel krijgen ouders de keuze om een injectie te weigeren. Dan wordt er, volgens protocol, automatisch gekozen om te druppelen op 3 momenten na de geboorte.
Wat vinden moeders van vitamine K suppletie
Reactie die ik kreeg in mijn onderzoek, op de vraag of moeders kiezen voor injectie, druppels of geen vitamine K lopen erg uit een. Hieronder een greep uit de reacties:
Ik kies voor een injectie. Dan ben ik ervan af en hoef ik niet dagelijks te druppelen. Lekker makkelijk.
Ik geef geen suppletie. De natuur doet zijn werk.
Ik geef druppels want ik wil mijn baby geen injectie geven zo kort na de geboorte.
Vitamine K tekort na de geboorte?
Maar hebben baby’s dan wel een vitamine K tekort? Dit valt ook nog in twijfel te trekken. Los van de enkele baby’s die een bloeding krijgen in verband met het tekort. Want als alle baby’s met een lage vitamine K waarde worden geboren, is dat dan niet gewoon heel natuurlijk en dus ook geen probleem? Zeker met in het achterhoofd dat moedermelk wel vitamine K bevat, maar niet in grote hoeveelheden.
De keuzes van een mama
Vitamine K suppletie, als moeder heb je de keuze. Ten eerste zijn veel moeders zich hier niet van bewust. Waarom? Ze worden nauwelijks voorgelicht. Na de geboorte krijgen ze het advies om vitamine K te geven. En dat is het. Nauwelijks uitleg en geen voorlichting vooraf. Vaak wordt dit advies klakkeloos overgenomen. De verloskundige of gynaecoloog zal het wel weten. Autoriteit geeft macht. En niet iedereen is gewend om kritische vragen te stellen of durft het gewoonweg geen ‘nee’ te zeggen.
Ik deed een klein, niet-wetenschappelijk verantwoord, onderzoek. Zeker 70% van de ouders neemt het advies van de zorgverlener over en kiest voor suppletie. 20% kiest bewust om te druppelen en weigert een injectie. De overige moeders kiezen ervoor helemaal geen vitamine K toe te dienen.
Opvallend en ook wel verontrustend vind ik de reacties van moeders waarbij de injectie ongevraagd wordt toegediend. Het gaat hierbij om moeders die bevallen zijn in een Belgisch ziekenhuis, waar de vitamine K injecties al langer standaard gegeven worden aan pasgeboren baby’s. Ik kreeg zelfs een reactie van een moeder die aangeeft dat haar kindje de injectie heeft gehad, ondanks dat ze expliciet heeft aangegeven dit niet te willen.
Communicatie tussen zorgverlener en patiënt verdient, mijn inziens, nog wel wat aandacht. Vooral als het gaat om de wensen rondom de zwangerschap en de bevalling.
Medische kant van de bevalling
In het ziekenhuis en bij veel verloskundigen proef ik vooral aandacht voor de medische kant van de bevalling. De nadruk ligt op het voorkomen van, in plaats van het beste voor moeder en kind. Moeders gaan hier vaak in mee, bang gemaakt voor de gevolgen of onvoldoende weet van de achtergrond van het verhaal. Protocollen en standaard behandelingen voeren de boventoon. Ernstige complicatie worden hierdoor inderdaad vaak voorkomen. Minder duidelijk, maar zeker aanwezig is de schade die deze medicalisering van de geboorte aanricht. Vooral de mentale impact voor moeder en kind wordt vaak onderschat.
‘Jazeker zou ik dat toestaan die injectie is van levensbelang. Een tekort aan vitamine K kan voor ernstige inwendige bloedingen zorgen en de botgroei verslechteren. Laat dat nou net 2 dingen zijn die heel erg belangrijk zijn. De 1 kan over leven en dood gaan de andere over de rest van het leven van je kleintje, dus ik zeg voor! Een injectie is ook effectiever omdat het rechtstreeks in de bloedbaan komt en oraal toedienen verliest gedeeltelijk de werking. Een injectie is niet schadelijk voor een baby die net geboren is een aantal maanden later krijgen ze al te maken met de eerste vaccinatie’
Reactie van een moeder
Want wat is de invloed van ‘medicatie’ of ‘medische ingrepen’ tijdens en na de bevalling, zonder dat jouw mening wordt gehoord of zonder dat jij gewogen beslissing kan maken vanuit alle voors- en tegens? En dan de invloed op je kindje. Net ter wereld gekomen, uit een super veilige omgeving, jouw buik. Plotseling blootgesteld aan de prikkels van de grote boze wereld. Dit kan grote invloed hebben op je kindje. Je baby is heel sensitief en kwetsbaar. Het krijgt alle prikkels mee, maar heeft nog niet de cognitieve capaciteit om ze te plaatsen. Herinneren doet een kindje dit niet, maar wordt wel opgeslagen in het celgeheugen van het lichaam.
Lees meer over het geboortetrauma van een baby: Als geboren worden pijn doet
Om bloedingen te voorkomen wordt nu gekozen voor suppletie met vitamine K. Maar als kunstverlossingen het risico vergroten, misschien nog wel meer dan een tekort aan vitamine K, waarom wordt er dan niet gekozen voor het voorkomen van kunstverlossingen?
Redenen die ik kan bedenken:
Protocollen maken het leven van een dokter/ verloskundige makkelijker
Protocollen zorgen voor meer kunnen zorgen in minder tijd
Medische zorg wordt steeds afhankelijker van zorgverzekeringen en de farmaceutische sector. Zij hebben meer baat bij suppletie.
Wie heeft hier een antwoord op voor mij?
Vitamine K injectie
De keuze van de gezondheidsraad om vanaf 2022 alle baby’s bij geboorte te injecteren met vitamine K is een van de van de protocollen geboren uit angst voor ernstige complicaties. Want uiteindelijk worden hier jaarlijks maximaal 10 baby’s gered. Terwijl wel alle baby’s een injectie krijgen, met daarbij het risico op een levenslang geboortetrauma.
Ik ben niet tegen suppletie van vitamine K. Zover ik kan vinden bestaat er geen risico op een overdosis. Een teveel aan vitamine K kan, in theorie, geen kwaad. Ik zet wel mijn vraagtekens bij de manier van toedienen. Een injectie meteen na de geboorte lijkt mij niet de beste oplossing.
Ervaringen uit andere westerse landen, laten zien dat injecteren ook niet de beste oplossing is. Er gaan wel geluiden dat vitamine K beter wordt opgenomen via een injectie. Maar er zijn veel meer ouders die afzien van suppletie. Druppelen lijkt hierdoor effectiever te zijn, omdat er gewoonweg meer kinderen vitamine K krijgen toegediend.
Ik ben voorstander van het maken van overwogen keuzes op basis van gedegen kennis en je gevoel. Ik adviseer alle (aanstaande) moeders om zich goed in te lezen over onderwerpen die spelen rondom de geboorte. Zo kun je een keuze maken die bij jou past.
Lees meer over het maken van keuzes vanuit je gevoel: Hoe maak ik keuzes vanuit mijn gevoel
Download gratis mijn folder: 5x meer zelfvertrouwen voor jouw moederrol. Waarin ik mijn beste tips deel voor meer zelfvertrouwen en balans in het moederschap (onder jouw voorwaarden).