Hormonen uit balans: wat nu?
Veel vrouwen hebben klachten doordat de hormonen uit balans zijn. Oestrogeen dominantie, PMS en de overgang zijn de meest voorkomende hormonale veroorzakers van klachten. Klachten komen veel vaker voor dan de meeste onderzoeken ons laten geloven. Je bent dus echt niet de enige!
Wist je dat: Zeker 80% van de vrouwen krijgt ergens in haar leven te maken met symptomen van PMS, premenstrueel syndroom.
Vaak worden hormonale klachten niet aan elkaar gelinkt, waardoor deze klachten los van elkaar worden behandeld. Het is moeilijk voor artsen om de relatie tussen de klachten te leggen en daar de juiste aanpak op te vinden. Vaak wordt er daardoor gekozen voor symptoombestrijding, in plaats van de oorzaak aan te pakken. Gelukkig komt er steeds meer aandacht voor de veranderlijke hormonen van de vrouw. Zo krijgen steeds meer vrouwen wel de behandeling die ze verdienen.
Cijfers hormonale aandoeningen (% schatting van Nederlandse vrouwen)
Oestrogeen-dominantie: 50%, na overgang veel meer
PMS: 80%, ergens gedurende de vruchtbare fase
PCOS: 5-7%
Endometriose: 8-10%
Diabetes Type 2: 5-6%
Hormonen uit balans: de oorzaak
De hormonen van een vrouw zijn nogal veranderlijk. De menstruatiecyclus, de puberteit, de zwangerschap en de overgang, allemaal voorbeelden van natuurlijke veranderingen in de hormoonhuishouding. Tot zover geen probleem. Naast lichte klachten, zou dit geen grote problemen hoeven te geven. Ieder meisje ervaart weleens buikpijn rondom de eerste menstruaties. Iedere zwangere vrouw heeft periodes van extreme vermoeidheid. Iedere vrouw voelt de veranderingen rondom de overgang. Toch is het niet normaal als je echt ziek bent. Iedere maand een dag of twee ziek zijn van je menstruatie. Zo misselijk zijn dat je de hele dag boven de wc hangt tijdens je zwangerschap. Of jezelf in een burn-out werken tijdens de overgang. Dit zijn tekenen dat je hormonen uit balans zijn.
Wist je dat: De eerste hormonale veranderingen rondom de overgang veel eerder komen dan veel vrouwen en ook artsen denken? De meeste vrouwen merken de eerste symptomen als ze tussen de 35-40 jaar oud zijn.
De oorzaak van de disbalans zit in de gezondheid van je mitochondriën, de energiecentrales van je cellen. De mitochondriën halen glucose uit je bloed, zodat je cellen voldoende energie hebben om aan het werk te gaan. Daarnaast regelen de mitochondriën ook alle andere processen in je cellen, zo ook de aanmaak van hormonen. Je kunt je voorstellen dat een cel waarvan de mitochondriën zijn beschadigd, ook niet de juiste hoeveelheid hormonen aanmaakt. Dit kan twee kanten op werken: de cel schiet in de overdrive en maakt te veel hormonen aan of de cel wordt minder actief en maakt te weinig hormonen aan. In beide gevallen heeft dit een negatieve invloed op je hormoonbalans: je hormonen raken uit balans.
Ieder lichaam reageert anders, de symptomen van een hormonale disbalans zijn dus voor iedere vrouw anders. Dit maakt het zo lastig om te herkennen dat je hormonen uit balans zijn. Laat staan daar ook nog eens de juiste behandeling bij vinden. Geen verwijt naar de artsen dus. Zeker ook omdat de onderzoeken nog in de kinderschoenen staan en dus nog niet verwerkt zijn in opleidingen en richtlijnen.
Hormonen uit balans: aanpak start bij de oorzaak
De oorzaak van een disbalans in je hormonen, ligt dus bij de gezondheid van je mitochondriën. De belangrijkste oorzaak van beschadiging aan je mitochondriën zijn een te hoge bloedsuiker en laaggradige ontstekingen in je lichaam. Beide worden veroorzaakt door je leefstijl. Het in balans brengen van je hormonen start dus met een gezonde leefstijl: slaap, bewegen, voeding en stress management.
Hormonen uit balans: de aanpak van een arts
De meeste artsen zijn terughoudend in het testen op de hormoonbalans. Vaak komt dit pas naar voren bij een kinderwens of de overgang. Een gezonde leefstijl wordt geadviseerd, zonder concrete tips. Daarna wordt al snel naar hormoonsuppletie gegrepen. Het toedienen van hormonen, om de hormonen in balans te krijgen. Vaak wordt de anticonceptiepil voorgeschreven, bijvoorbeeld voor pubermeisjes met acne. Of krijg je hormoonbehandelingen om de kans op een zwangerschap te vergroten. Ook rondom de overgang worden vaak hormonen voorgeschreven. En het werkt echt!
Natuurlijk werkt dit. De hormonen die je inneemt, spuit of smeert helpen je om je hormonen meer in balans te krijgen. Het is echter nog steeds symptoombestrijding. Dat je hormonen uit balans zijn is immers een symptoom van ongezonde mitochondriën, geen oorzaak van de hormonale klachten die je hebt.
Hormonen in balans met een gezonde leefstijl
Laag in suikers
Het grootste effect op de gezondheid van je mitochondriën heeft je bloedsuikerspiegel. Te veel suiker, zorgt voor teveel insuline (ook een hormoon). Waardoor er teveel glucose naar je mitochondriën wordt gestuurd en deze beschadigd raken. Een lage stabiele bloedsuikerspiegel kan dit voorkomen. Dit is Stap 1 in een gezonde leefstijl. Beperk je suiker- en koolhydraatinname.
Bewegen en sport
Stap 2 is bewegen en sporten, waardoor je meer suiker verbruikt en ruimte krijgt om suikers op te slaan in je spieren. Zo verlaag je je bloedsuiker. Daarnaast zorgt bewegen en sport voor de aanmaak van extra, gezonde, mitochondriën. Ideaal is een combinatie van wandelen of fietsen (zone 2 intensiteit) en krachttraining.
Slaap
Slapen is Stap 3, want in je slaap herstelt je lichaam en dus ook je mitochondriën. Slaap minimaal 8 uur per dag.
Omgaan met stress
Stap 4 is stress management. Stress kan mentaal en fysiek zijn. Mentaal door een drukke agenda of vervelende gebeurtenis. Fysiek door te zware inspanning, een ongeluk of producten welke je lichaam niet of moeilijk kan verwerken. Bij dat laatste kun je denken aan suikers, alcohol, verzorgingsproducten met chemicaliën, pesticiden, medicatie en drugs, smaakmakers in voeding of gifstoffen uit tabak of vapen.
Het gevolg van stress is een verhoogd cortisol en daardoor een verhoogde bloedsuiker. Daarnaast zorgt het lijstje hierboven voor laaggradige ontstekingen in heel je lichaam.
Mentale stress houd je laag door voldoende rust te nemen en actief aan de slag te gaan met het verwerken van alle gebeurtenissen van de dag. Fysieke stress voorkom je door de juiste keuzes te maken in voeding en verzorgingsproducten, niet te roken of vapen en geen overbodige medicatie en drugs te gebruiken. Daarnaast helpt voldoende bewegen en sporten te voorkomen dat je de inspanningen van de dag te zwaar voor je worden. Zoek hierin af en toe je grenzen op, maar ga er niet al te vaak overheen.
Ook heel fijn om stress te verminderen, een hangmat met standaard. Vasten of intermittent fasting
Stap 5 is een extra methode om je bloedsuiker laag te houden: vasten of intermittent fasting. Als je vast, eet je een periode lang niet. Hierdoor krijgt je lichaam extra tijd om te herstellen. Beschadigde cellen worden opgeruimd en vervangen voor nieuwe cellen, hetzelfde gebeurt met mitochondriën. Zo gebruik je effectief het zelfhelende vermogen van je lichaam, met een simpele methode. Hoe langer je niet eet, hoe effectiever. Toch moet je niet zomaar enkele dagen niet eten. Start met dagelijks 12 uur vasten en probeer dit langzaam uit te breiden. Zo went je lichaam aan het vasten en leert het om energie uit vet te halen in plaats van alleen uit suikers.
Persoonlijk plan op basis van cyclus
Stap 6 is het maken van je persoonlijke leefstijlplan aangepast aan je cyclus. Ben je lekker op weg met een gezonde leefstijl? Veel vrouwen merken dat alleen sporten, gezond eten, meditatie of mindfulness en voldoende slapen niet genoeg is. Ze hebben nog steeds hormonale klachten en hebben moeite om op gewicht te blijven. Veel klachten verdwijnen zodra ze de leefstijl gaan aanpassen aan de maandelijkse cyclus. Door de wisselende hormonen in de cyclus kun je de ene week meer stress hebben, intensiever trainen, meer koolhydraten eten en langer vasten, dan de andere week. Een goed, persoonlijk plan helpt je om nog meer klachten te voorkomen.
Medische behandeling of leefstijl aanpakken?
Zoals je hebt gelezen is een hormonale disbalans medisch te behandelen met hormoonsuppletie. Een snelle en makkelijke manier, vaak merk je het effect al na enkele weken. Alleen los je hier niet het onderliggende probleem mee op. Je mitochondriën worden er niet gezonder van. Het gevolg is dat je op latere leeftijd een groter risico loopt op chronische aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en dementie. Al deze aandoeningen worden veroorzaakt door ongezonde mitochondriën en zijn dus te voorkomen of uit te stellen door een gezonde leefstijl. Met de juiste aanpak, merk je na 4-12 weken al een wezenlijk verschil.
In ernstige gevallen kan hormoonsuppletie tijdelijk wel zinvol zijn. Het geeft je net de energie om actief met je leefstijl aan de slag te gaan, waarna je de suppletie weer af kunt bouwen.
In alle andere gevallen zou ik zeggen: ga 12 weken effectief met je leefstijl aan de slag. Heb je dan onvoldoende resultaat? Bespreek dan met een arts of aanvullende hormoonsuppletie zinvol is.