Endometriose, een aandoening waarbij baarmoederslijmvlies niet alleen in de baarmoeder groeit. Weefsel dat op baarmoederslijmvlies lijkt, groeit ook op andere plaatsen in je lichaam. Aangezien het weefsel zich gedraagt als baarmoederslijmvlies, het groeit en wordt afgebroken op basis van je hormonen, kan dit vervelende klachten veroorzaken. Endometriose komt vooral voor in de vruchtbare fase.

Wat is endometriose?

Baarmoederslijmvlies lijkend weefsel komt ook voor op andere plaatsen in je lichaam dan waar het eigenlijk hoort, je baarmoeder. Vaak is dit in de buik, de eierstokken, eileiders, blaas, darmen en/ of buikvlies. Soms komt het weefsel terug in longen, neus of navel. Endometriose kan leiden tot verklevingen, littekenweefsel en cystes. Alles bij elkaar een recept voor veel (menstruatie) klachten. Het baarmoederslijmvlies dat buiten de baarmoeder groeit, wordt immers ook maandelijks afgebroken. Dit veroorzaakt bloedingen, net als de menstruatie, alleen kunnen deze bloedingen het lichaam niet verlaten. Het gevolg: pijnklachten.  

Endometriose is een goedaardige chronische aandoening. Endometriose is niet te genezen. Vaak verdwijnen de klachten na de overgang, aangezien er dan geen baarmoederslijmvlies meer aangemaakt wordt. Ongeveer 10% van de vrouwen heeft endometriose. Niet altijd wordt dit vastgesteld. Het belangrijkste symptoom is buikpijn, met name rondom de menstruatie. Veel huisartsen herkennen de symptomen pas erg laat, doordat zij niet erg bekend zijn met de aandoening. De mate van de klachten is afhankelijk van de locatie van het baarmoederslijmvlies. Dit zegt echter niet zoveel over de ernst van de aandoening. 

Endometriose zorgt dat een kinderwens niet altijd vervuld wordt. Met name baarmoederslijmvlies op de eierstokken kan zorgen dat er geen (gezonde) eitjes vrijkomen om bevrucht te worden. En verklevingen in de baarmoeder kunnen zorgen dat bevruchte eitjes niet goed innestelen. 

Naast fysiek zwaar en pijnlijk, is endometriose ook mentaal zwaar. Veel vrouwen hebben veel pijn en voelen zich iedere maand weer enkele dagen ziek. Zwanger worden gaat ook niet altijd vanzelf. Alle redenen om te twijfelen aan jezelf, je onzeker te voelen of sombere gevoelens te ontwikkelen. Ook dit geeft je alle reden om actief hulp te zoeken bij je klachten. 

Het ontstaan endometriose?

Hoe endometriose ontstaat is nog niet geheel duidelijk. Een onbalans in het immuunsysteem of een onbalans in de hormoonhuishouding lijken de meest logische verklaringen. 

• Immuunsysteem: een auto-immuunreactie oftewel het eigen lichaam ziet het baarmoederslijmvlies als een niet-lichaamseigen stof en gaat hier de strijd mee aan. 

• Hormoonbalans: oestrogeendominantie zorgt dat het baarmoederslijmvlies, ook buiten de baarmoeder, harder kan groeien

Geheel verklaard is de aandoening hiermee niet. Wellicht is het een combinatie van beide, welke leidt tot endometriose. 

De behandeling van endometriose

Endometriose wordt veelal behandeld door hormoontherapie. Dit kan in de vorm van de anticonceptiepil of mirena spiraal. Beide beïnvloeden de hormoonhuishouding, waardoor er geen of minder baarmoederslijmvlies wordt aangemaakt. Dit werkt door op het baarmoederslijmvlies dat buiten de baarmoeder ontstaat. Zodra je stopt met deze anticonceptiemiddelen, komen klachten direct weer terug. Het is dus geen oplossing van het probleem, je bestrijdt alleen symptomen. 

In ernstige gevallen kun je ook geopereerd worden. Hierbij worden de endometriosehaarden verwijderd. Dit gebeurt meestal met een kijkoperatie. 

Ben je al wat ouder of heb je geen kinderwens (meer), dan kun je ook kiezen voor het verwijderen van je baarmoeder of hormoontherapie waarbij je een soort van vervroegd in de overgang komt. 

Wat kun je zelf doen bij endometriose?

Een verstoorde hormoonbalans is een van de oorzaken of versterkers van klachten bij endometriose. Met name oestrogeen dominantie zorgt ervoor dat baarmoederslijmvlies harder groeit en meer klachten veroorzaakt. Hier heb je gelukkig wel zelf invloed op! 

Oestrogeen dominantie is een te veel aan oestrogeen in verhouding met progesteron. Dit kan komen door een overvloed aan oestrogeen of een lage hoeveelheid progesteron. Vaak is het een samenkomst van meerdere factoren:

• Veel stress waardoor je veel cortisol aanmaakt. Om cortisol aan te maken heb je progesteron nodig. Hierdoor heb je een lagere hoeveelheid progesteron beschikbaar. 

• Hoge bloedsuikerspiegel - veel insuline aanmaak zorgt voor een hogere gevoeligheid voor oestrogeen. Hierdoor groeien weefsels harder, zo ook baarmoederslijmvlies in en buiten de baarmoeder. 

• Xeno oestrogenen gedragen zich als lichaamseigen oestrogeen, waardoor een dominantie ontstaat. Xeno oestrogenen vind je in: (plastic) verpakkingen, cosmetica en verzorgingsproducten.

• Je lever raakt overbelast door de afvalstoffen in je lichaam. Dit verergert endometriose-klachten. 

Stress verminderen en je bloedsuiker laag houden zijn effectieve methodes om endometriose klachten te verminderen. Dit kun je doen door te leven met je cyclus. Pas je leefstijl, voeding, slaap, bewegen en stressmanagement, aan op je maandelijkse cyclus. Sommige fases kun je immers best wat hebben, terwijl je in andere fases niet te veel hooi op je vork moet nemen. 

Langdurige stress voorkomen is soms lastig. Je hebt immers niet overal invloed op. Vaker ‘nee’ zeggen en extra tijd voor jezelf helpt zeker. Net als voldoende oxytocine aanmaken door: aanraken, aankijken, knuffelen, samen lachen, wandelen, koken, muziek luisteren en vaker iets leuks doen met anderen.

Je bloedsuiker laag en stabiel houden doe je vooral door toegevoegde suikers te vermijden en door te vasten. Pas vasten wel aan op je cyclus, soms langere periodes en soms even niet. Zo voorkom je dat vasten juist weer een stressor voor je lichaam wordt. 

Lees hier meer over vasten: Vasten voor vrouwen

Wil jij echt aan de slag met het aanpassen van je leefstijl op je cyclus? Meld je dan aan voor mijn webinar: Leven met je cyclus